Child Centered Play Therapy
«Ο άνθρωπος παίζει μόνο εκεί που είναι άνθρωπος με όλη τη σημασία της λέξης και μόνο εκεί που (μπορεί να) παίζει είναι πραγματικά άνθρωπος» Schiller
Η προσωποκεντρική Play therapy είναι μία εντυπωσιακή και πολύ αποτελεσματική μέθοδος ψυχοθεραπευτικής βοήθειας για παιδιά και νέους έφηβους σε καταστάσεις ψυχολογικών δυσκολιών και διαταραχών. Μπορεί να περιγραφεί σαν μία ευκαιρία για το παιδί να λάβει μια βοήθεια ανάπτυξης και ωρίμανσης κάτω από ευνοϊκές συνθήκες. Επειδή το παιχνίδι είναι το πιο αυθόρμητο και φυσικό μέσο που έχει για να περιγράψει και να αναπαραστήσει τον εαυτό του, του δίνεται η ευκαιρία να «παίξει» συναισθήματα που έχουν συσσωρευθεί από εντάσεις, ματαιώσεις, ανασφάλεια, φόβο, επιθετικότητα και σύγχυση.
Τι είναι αυτό που δρα θεραπευτικά στην προσωποκεντρική Ρlay Τherapy:
Ένας χώρος όπου μπορεί να είναι αυτό που είναι (σκέψεις συναισθήματα, συμπεριφορές δεν απαγορεύονται, κριτικάρονται, ελέγχονται, πατρονάρονται) Ένας ενήλικας που το αποδέχεται, το σέβεται, είναι φιλικός και αποκλειστικά στη διάθεση του για το συγκεκριμένο και γνωστό χρονικό διάστημα. (καθόλου ασήμαντο αυτό αν σκεφτεί κανείς πόσο λίγο χρόνο έχουν οι γονείς για τα παιδιά και πόσο λίγες είναι πολλές φορές και οι ευκαιρίες για επαφή με συνομηλίκους)
Κάποιος που «μπαίνει στα παπούτσια του» και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που το παιδί θέλει να εκφράσει. Η σχέση και η επικοινωνία βασίζεται σ’ αυτή την κατανόηση
Κάποιος που εμπιστεύεται την ικανότητα του παιδιού να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του ενώ παράλληλα αναγνωρίζει και αποδέχεται τους όποιους φόβους, δισταγμούς, αγωνίες του.
Οι ευεργετικές ιδιότητες του παιχνιδιού
* Ευχάριστο
* Πλήρες και αυτάρκες, ανεξάρτητο από εξωτερική επιβράβευση
* Χωρίς σκοπιμότητα
* Δρα ως «βαλβίδα» για την εκτόνωση δυσάρεστων συναισθημάτων και βιωμάτων (Freud)
* Δεν λαμβάνει χώρα σε καταστάσεις ανοίκειες ή απειλητικές (Schaeffer)
* Συμβάλλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και της συναισθηματικής/ γνωσιακής επάρκειας (White)
* Μια διαδικασία που επιτρέπει στα παιδιά να «χωνέψουν» νοητικά εμπειρίες και βιώματα (Piaget)
* Ένα συναισθηματικό εργαστήριο στο οποίο το παιδί μαθαίνει να «τα βγάζει πέρα» στο περιβάλλον του (Eriksson)
Γιατί και για ποιόν
Η προσωποκεντρική Play Therapy μπορεί να βοηθήσει παιδιά από 4 -12/13 ετών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και διαταραχές συναισθηματικής, μαθησιακής-γνωσιακής ή κοινωνικής φύσεως και εκδηλώνουν συμπτώματα όπως:
* άγχος, υπερευαισθησία, φόβους και φοβίες
* παρατεταμένη θλιμμένη διάθεση, κατάθλιψη
* διαταραχές ύπνου, εφιάλτες, ενούρηση
* έλλειψη προσοχής ή αδυναμία συγκέντρωσης
* υπερκινητικότητα
* μαθησιακές δυσκολίες
* σωματικές ενοχλήσεις χωρίς διαπιστωμένη οργανική αιτία όπως πονόκοιλος, πονοκέφαλοι, ζαλάδες
* εναντιωματική ή αντικοινωνική συμπεριφορά όπως απειθαρχία, επιθετικότητα, πολλά ψέματα, μικροκλοπές
* υπερβολική συστολή, εσωστρέφεια, απομόνωση
* παιδική παχυσαρκία ή ανορεξία
Μπορεί επίσης να παράσχει άμεση ανακούφιση, στήριξη και βοήθεια σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις τα ίδια ή στο περιβάλλον τους όπως:
* διαζύγιο των γονιών
* απώλεια αγαπημένου προσώπου
* χρόνια ασθένεια του παιδιού ή αγαπημένου προσώπου
* ψυχική ασθένεια προσώπου στο στενό οικογενειακό περιβάλλον
* κινητικά προβλήματα, αναπηρίες
* τραυματικά βιώματα όπως σοβαρά ατυχήματα, κακοποίηση
Η ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, η οποία διαρκεί μέχρι το 20ό έτος της ηλικίας τους περίπου, ολοκληρώνεται σε διαδοχικές φάσεις, κάποιες από τις οποίες μπορεί να είναι πιο δύσκολες από άλλες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, αρκετά παιδιά και έφηβοι να εμφανίζουν κατά καιρούς κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει «σοβαρό» πρόβλημα. Το «σύμπτωμα» σ’ αυτές τις περιπτώσεις εξαφανίζεται μετά από ένα διάστημα μερικών εβδομάδων ή μηνών.
Αν όμως ένα σύμπτωμα, μία κακή συναισθηματική κατάσταση, επιμένει ή επαναλαμβάνεται σε ένα διάστημα μεγαλύτερο των 6-9 μηνών, όταν παρουσιάζονται πολλά συμπτώματα ταυτόχρονα, όταν πολλά διαφορετικά πρόσωπα (π.χ. δάσκαλοι, γονείς, συγγενείς) έχουν την ίδια εντύπωση, τότε πρέπει να αναζητηθεί εξειδικευμένη βοήθεια, ώστε να πάψει το παιδί να ταλαιπωρείται, να στιγματίζεται στο σχολείο ή να περιθωριοποιείται στην ομάδα των συνομηλίκων του και να αποτραπεί η περαιτέρω επιδείνωση ή μονιμοποίηση του προβλήματος.
Η κατάλληλη ψυχολογική στήριξη του παιδιού καθώς και η παράλληλη συμβουλευτική στήριξη των γονιών του μπορούν να ανακουφίσουν σημαντικά το ίδιο το παιδί καθώς και την οικογένεια του.
Η προσωποκεντρική Play therapy είναι μία εντυπωσιακή και πολύ αποτελεσματική μέθοδος ψυχοθεραπευτικής βοήθειας για παιδιά και νέους έφηβους σε καταστάσεις ψυχολογικών δυσκολιών και διαταραχών. Μπορεί να περιγραφεί σαν μία ευκαιρία για το παιδί να λάβει μια βοήθεια ανάπτυξης και ωρίμανσης κάτω από ευνοϊκές συνθήκες. Επειδή το παιχνίδι είναι το πιο αυθόρμητο και φυσικό μέσο που έχει για να περιγράψει και να αναπαραστήσει τον εαυτό του, του δίνεται η ευκαιρία να «παίξει» συναισθήματα που έχουν συσσωρευθεί από εντάσεις, ματαιώσεις, ανασφάλεια, φόβο, επιθετικότητα και σύγχυση.
Τι είναι αυτό που δρα θεραπευτικά στην προσωποκεντρική Ρlay Τherapy:
Ένας χώρος όπου μπορεί να είναι αυτό που είναι (σκέψεις συναισθήματα, συμπεριφορές δεν απαγορεύονται, κριτικάρονται, ελέγχονται, πατρονάρονται) Ένας ενήλικας που το αποδέχεται, το σέβεται, είναι φιλικός και αποκλειστικά στη διάθεση του για το συγκεκριμένο και γνωστό χρονικό διάστημα. (καθόλου ασήμαντο αυτό αν σκεφτεί κανείς πόσο λίγο χρόνο έχουν οι γονείς για τα παιδιά και πόσο λίγες είναι πολλές φορές και οι ευκαιρίες για επαφή με συνομηλίκους)
Κάποιος που «μπαίνει στα παπούτσια του» και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που το παιδί θέλει να εκφράσει. Η σχέση και η επικοινωνία βασίζεται σ’ αυτή την κατανόηση
Κάποιος που εμπιστεύεται την ικανότητα του παιδιού να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του ενώ παράλληλα αναγνωρίζει και αποδέχεται τους όποιους φόβους, δισταγμούς, αγωνίες του.
Οι ευεργετικές ιδιότητες του παιχνιδιού
* Ευχάριστο
* Πλήρες και αυτάρκες, ανεξάρτητο από εξωτερική επιβράβευση
* Χωρίς σκοπιμότητα
* Δρα ως «βαλβίδα» για την εκτόνωση δυσάρεστων συναισθημάτων και βιωμάτων (Freud)
* Δεν λαμβάνει χώρα σε καταστάσεις ανοίκειες ή απειλητικές (Schaeffer)
* Συμβάλλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και της συναισθηματικής/ γνωσιακής επάρκειας (White)
* Μια διαδικασία που επιτρέπει στα παιδιά να «χωνέψουν» νοητικά εμπειρίες και βιώματα (Piaget)
* Ένα συναισθηματικό εργαστήριο στο οποίο το παιδί μαθαίνει να «τα βγάζει πέρα» στο περιβάλλον του (Eriksson)
Γιατί και για ποιόν
Η προσωποκεντρική Play Therapy μπορεί να βοηθήσει παιδιά από 4 -12/13 ετών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και διαταραχές συναισθηματικής, μαθησιακής-γνωσιακής ή κοινωνικής φύσεως και εκδηλώνουν συμπτώματα όπως:
* άγχος, υπερευαισθησία, φόβους και φοβίες
* παρατεταμένη θλιμμένη διάθεση, κατάθλιψη
* διαταραχές ύπνου, εφιάλτες, ενούρηση
* έλλειψη προσοχής ή αδυναμία συγκέντρωσης
* υπερκινητικότητα
* μαθησιακές δυσκολίες
* σωματικές ενοχλήσεις χωρίς διαπιστωμένη οργανική αιτία όπως πονόκοιλος, πονοκέφαλοι, ζαλάδες
* εναντιωματική ή αντικοινωνική συμπεριφορά όπως απειθαρχία, επιθετικότητα, πολλά ψέματα, μικροκλοπές
* υπερβολική συστολή, εσωστρέφεια, απομόνωση
* παιδική παχυσαρκία ή ανορεξία
Μπορεί επίσης να παράσχει άμεση ανακούφιση, στήριξη και βοήθεια σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις τα ίδια ή στο περιβάλλον τους όπως:
* διαζύγιο των γονιών
* απώλεια αγαπημένου προσώπου
* χρόνια ασθένεια του παιδιού ή αγαπημένου προσώπου
* ψυχική ασθένεια προσώπου στο στενό οικογενειακό περιβάλλον
* κινητικά προβλήματα, αναπηρίες
* τραυματικά βιώματα όπως σοβαρά ατυχήματα, κακοποίηση
Η ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, η οποία διαρκεί μέχρι το 20ό έτος της ηλικίας τους περίπου, ολοκληρώνεται σε διαδοχικές φάσεις, κάποιες από τις οποίες μπορεί να είναι πιο δύσκολες από άλλες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, αρκετά παιδιά και έφηβοι να εμφανίζουν κατά καιρούς κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει «σοβαρό» πρόβλημα. Το «σύμπτωμα» σ’ αυτές τις περιπτώσεις εξαφανίζεται μετά από ένα διάστημα μερικών εβδομάδων ή μηνών.
Αν όμως ένα σύμπτωμα, μία κακή συναισθηματική κατάσταση, επιμένει ή επαναλαμβάνεται σε ένα διάστημα μεγαλύτερο των 6-9 μηνών, όταν παρουσιάζονται πολλά συμπτώματα ταυτόχρονα, όταν πολλά διαφορετικά πρόσωπα (π.χ. δάσκαλοι, γονείς, συγγενείς) έχουν την ίδια εντύπωση, τότε πρέπει να αναζητηθεί εξειδικευμένη βοήθεια, ώστε να πάψει το παιδί να ταλαιπωρείται, να στιγματίζεται στο σχολείο ή να περιθωριοποιείται στην ομάδα των συνομηλίκων του και να αποτραπεί η περαιτέρω επιδείνωση ή μονιμοποίηση του προβλήματος.
Η κατάλληλη ψυχολογική στήριξη του παιδιού καθώς και η παράλληλη συμβουλευτική στήριξη των γονιών του μπορούν να ανακουφίσουν σημαντικά το ίδιο το παιδί καθώς και την οικογένεια του.
